روز پنج‌شنبه یک قاضی با آرامش حکمی فوق العاده صادر کرد که در تاریخ استرالیا ثبت خواهد شد.
بن رابرتز اسمیت، با افتخارترین سرباز زنده این کشور، پرونده شکایت افترا علیه سه روزنامه‌ای که او را متهم به قتل زندانیان غیرمسلح و غیرنظامیان در دوره خدمتش در افغانستان کرده‌اند را باخت.
قاضی در حکم پرونده مدنی خود گفت اتهامات روزنامه‌ها مبنی بر اینکه آقای رابرتز اسمیت در واقع «یک جنایتکار جنگی، یک دروغگو و یک آزارگر» در افغانستان بوده است «دراساس درست است.»
این مورد اولین باری است که یک دادگاه استرالیایی اتهامات جنایات جنگی توسط نیروهای استرالیایی را ارزیابی می‌کند، پیشاپیش بسیاری پیش بینی می‌کنند که در سال‌های آینده شاهد موارد بیشتری خواهیم بود.
اشتباه محاسبه فاجعه‌بار
قناعت قاضی آنتونی بسانکو مبنی بر اینکه چهار مورد از شش اتهام قتل که همه آنها را رابرتز اسمیت رد کرده، در واقع حقیقت داشته‌اند، شهرت نیک این سرباز دارنده مدال «صلیب ویکتوریا» را از بین برد.
تصمیم این سرباز سابق برای تشکیل پرونده افترا یک «اشتباه محاسبه فاجعه‌بار» و «گل خودی گران» توصیف شده است و می‌تواند عواقب گسترده‌ای برای او در پی داشته باشد.
با رد پرونده مدنی، توجه به این موضوع معطوف شد که آیا آقای رابرتز اسمیت اکنون با اتهامات جنایی روبرو خواهد شد یا خیر.
کارشناسان حقوقی می‌گویند که این موضوع نامشخص است، زیرا محاکمه‌های مدنی به بار اثبات بسیار کمتری نیاز دارند، روزنامه‌ها فقط باید نشان می‌دادند که احتمال صحت گزارش‌ها بیشتر از نادرستی‌شان است.
دکتر یلنا گلگورییویک، استاد ارشد حقوق در دانشگاه ملی استرالیا، می‌گوید دادستان‌ها اکنون باید تصمیم بگیرند که آیا مدارک کافی برای اثبات قتل‌ها «فراتر از شک منطقی» وجود دارد یا خیر.
او به بی‌بی‌سی گفت: «این موضوع، با توازن احتمالات بسیار بسیار فرق دارد»، و اینکه «این حکم افترا به هیچ وجه قطعی نیست که آیا آنها تحت پیگرد قانونی قرار خواهند گرفت یا خیر.»
در حال حاضر درخواست‌هایی برای سلب افتخارات نظامی آقای رابرتز اسمیت مطرح شده، از جمله شامل حذف ادای احترام به او در «یادبود جنگ استرالیا»، پرتره‌ها، یونیفرم و مدال‌های او می‌شود.
روز جمعه، این نهاد گفت که حالا «موارد اضافی و زمینه‌ای اضافه شده» مربوط به دسته سرباز پیشین «خدمات هوایی ویژه» را به دقت بررسی می‌کند.
با اینحال، افراد دیگر می‌گویند آقای رابرتز اسمیت تا زمانی که گناهش در دادگاه جنایی ثابت نشود، بی‌گناه است و استدلال می‌کنند که تا آن مرحله نباید اقدامی انجام شود.
وکیل آقای رابرتز اسمیت گفته است که تمام قضاوت پرونده افترا را بررسی خواهند کرد، درها برای تجدید نظر باز است. اما گفته شده است که دادگاه مدنی حدود ۲۵ میلیون دلار استرالیا (۱۶.۳ میلیون دلار) هزینه در بر داشته است. به طور معمول، طرف بازنده هر دعوای مدنی هزینه‌های حقوقی آن را می‌پردازد.
و آقای رابرتز اسمیت به تازگی بیکار شده است. روز جمعه، کارفرمای او، شبکه «سون وست مدیا»، گفت که پیشنهاد او را برای استعفا از یک پست بلند پذیرفته است.
ده‌ها تحقیق در حال انجام است
این محاکمه همچنین سوالات دشوار بیشتری را برای ارتش استرالیا پیش آورده که مدت‌هاست از سوی مردم به با میراث برجسته شناخته می‌شد.
پیتر استنلی، مدیر پیشین تاریخ «یادبود جنگ استرالیا» می‌گوید: «مردم به شیوه‌ای که استرالیا در آن جنگیده است، ابراز غرور می‌کنند، این همان چیزی است که به عنوان افسانه آنزاک شناخته می‌شود.»
مشهور است که افسانه آنزاک در مورد حمله‌ای جان‌فشانانه توسط سربازان استرالیایی در نبرد گالیپولی، ترکیه، در جنگ جهانی اول است. به گفته این نهاد، این روحیه تجسم «برابری‌طلبی و حمایت از همدیگر» است که استرالیایی‌ها هنوز در مواقع سختی و درگیری به آن رو می‌آورند.
هر سال، روز آنزاک میلیون‌ها استرالیایی را در مراسمی گردهم می‌آورد تا از کسانی که خدمت کرده‌اند، و به‌ویژه آنهایی که به خانه بازنگشتند، یاد کنند.
بن رابرتز اسمیت که زمانی به عنوان نمونه افسانه آنزاک شناخته می‌شد، اکنون به چهره اتهاماتی مبنی بر ارتکاب جنایات جنگی توسط سربازان استرالیایی در افغانستان تبدیل شده است.
در سال ۲۰۲۰، یک تحقیق مهم به نام گزارش بریتون «شواهد معتبری» دریافت که سربازان نخبه استرالیایی به طور غیرقانونی ۳۹ نفر را در افغانستان کشته‌اند.
گزارش بیشتر جزئیات را مخفی نگه داشت، اما گفت که این اتهامات «احتمالاً شرم آورترین قسمت در تاریخ نظامی استرالیا» را شامل می‌شوند، رویدادهایی که در ۲۰۱۲ در افغانستان رخ داد.
این تحقیق چهار ساله دریافت که یک «فرهنگ جنگی» در میان نیروهای ویژه استرالیا است و توصیه کرد که ۱۹ سرباز فعلی یا سابق باید در مورد ادعای قتل زندانیان و غیرنظامیان در سال‌های ۲۰۰۹-۲۰۱۳ تحت پیگرد قرار بگیرند.
در اوایل سال جاری، الیور شولز، سرباز سابق نیروهای ویژه اولین فردی بود که متهم به جنایت جنگی قتل شد.
در پی این گزارش، دولت استرالیا یک دفتر بازپرس ویژه ایجاد کرد که هفته گذشته تأیید کرد که «۴۰ مورد» در حال حاضر تحت بررسی مشترک با پلیس قرار دارند.
پروفسور دونالد کمپبل، کارشناس حقوق بین الملل از دانشگاه ملی استرالیا، می‌گوید اتهامات علیه بن رابرتز، «مطمئنا افتاده به حوزه» کاری او‌ای‌سی (محکمه جرایم جنایی) مرتبط است.
او می‌گوید، اما هیچ یک از شواهد ارائه شده در پرونده افترا نمی‌تواند در هیچ محاکمه جنایی مورد استفاده قرار بگیرد، تحقیقات باید از نو آغاز شود.
او به بی‌بی‌سی گفت:«حکومت از بازپرس ویژه حمایت کرده است، برای اینکه آنها می‌دانند که اگر بخواهند پیگرد کیفری موفقی داشته باشند، لازم است بروند و شواهد را در افغانستان جمع‌آوری کنند».
صرف نظر از اینکه شواهد بیشتری جمع آوری شده است، بسیاری از کارشناسان می‌گویند که گزارش برتون و شهادت‌های پرونده آقای رابرتز اسمیت نیاز به بررسی عمیق‌تر دارند.
جیمز کانر، جامعه‌شناس نظامی در دانشگاه نیو ساوت ولز می‌گوید: «مسئولیت اشتباهی که رخ داده است باید به طور گسترده‌ای [دیگران] نیز شریک شوند.»
او می‌گوید: «این کم کردن بار اعمال آنها نیست… اما فرهنگ گندی است و پوششی که از آن سرچشمه می‌گیرد نیز گند است.»
پروفسور استنلی می‌گوید: اتکای استرالیا به تعداد «اندک» سربازان حرفه‌ای که در مناطق درگیری چندین دوره ماموریت انجام می‌دهند، چیز دیگری است که «باید روی آن تأمل کنیم».
سال گذشته، گزارش محرمانه‌ای که توسط گاردین استرالیا تحت قوانین آزادی اطلاعات به دست آمد، درباره مسائل روحی و «تقاضای زیاد» برای خدمات سلامت روانی در میان نیروهای نخبه استرالیا هشدار داد.
آقای کانر می‌گوید: «ما نمی‌توانیم مردم را در معرض آسیب قرار دهیم، بدون حمایت و نظارت مناسب در مورد کاری که انجام می‌دهند و چگونگی آن.»
او استدلال می‌کند که نیروی دفاعی استرالیا برای «دهه‌ها» یک «مشکل فرهنگی» داشته است، رازداری، قبیله‌گرایی و «وفاداری نادرست» اجازه رشد پیدا کرده است.
او می‌افزاید: «وزارت دفاع تلاش کرده است استدلال کند که این‌ها چند سیب بد اند، یا شاید حتی یک بشکه بد اینجا و آنجا… اما به طور کلی، فرهنگ باید تغییر کند و سریعا تغییر کند.»
اما پروفسور استنلی معتقد است که بررسی دردناک فصل‌های تاریک‌تر سابقه جنگ استرالیا می‌تواند در نهایت یک فرصت نجات فراهم کند.
او می‌گوید: «مشخصا استرالیایی‌ها به یک رفتار منصفانه باور دارند، [که] شامل مواردی مانند اعتراف به اشتباه پیش می‌رود و تحقیق در مورد آنها در صورتی که نیاز باشد.»
«استرالیایی‌ها ممکن است از اینکه این اتهاماتی مطرح شده است& خجالت زده یا حتی شرمنده باشند، اما این واقعیتی که استرالیا آشکارا و به درستی درباره آنها تحقیق می‌کند، فکر می‌کنم مایه افتخار است.»
bbc
