محمد خاتمی، رئیس جمهوری سابق پیشنهاد به حکومت برای مذاکره بی‌قید و شرط با آمریکا را “نقض کرامت ایران” خواند. عیسی سحرخیز می‌گوید این موضع آقای خاتمی ادامه مشی “فرصت‌سوزی” ایشان در دوره ریاست جمهوری است.
محمد خاتمی، رئیس جمهوری سابق و لیدر جناح “اصلاح‌طلب” در نظام جمهوری اسلامی به درخواست جمعی از فعالان سیاسی داخل و خارج کشور از دولت و حکومت ایران برای مذاکره بی‌قید و شرط با آمریکا، واکنش منفی نشان داد.
وبسایت خبری “انتخاب” روز شنبه (۲ تیرماه/ ۲۳ ژوئن) گزارش داد محمد خاتمی در دیدار با گروهی از اعضای هیأت مدیره و دبیران “انجمن اندیشه و قلم” گفته است «در شرایطی که این افراد [ترامپ و نتانیاهو] با ادبیات کاملا خصمانه و موهن علیه کشور تهدید و توهین می‌کنند، پیشنهاد کنار گذاشتن آداب دیپلماتیک و مذاکرات بی‌قید و شرط با آمریکا، نقض کرامت ایران است و اینگونه رفتارها نتیجه‌ای به سود منافع ملی در برنخواهد داشت.»
هفته گذشته شماری از شخصیت‌های ایرانی ساکن داخل و خارج از کشور در بیانیه‌ای، از دولت و حکومت جمهوری اسلامی خواسته‌اند “با یک تصمیم ملی شجاعانه” آمادگی خود برای مذاکره مستقیم با ایالات متحده آمریکا را اعلام کنند.
در بیانیه این فعالان سیاسی و مدنی آمده است: «ما افرادی از طیف‌های مختلف فکری و سیاسی براین نظریم که اینک وقت آن رسیده است که بر اختلاف‌های دیرینه ایران و آمریکا نیز نقطه پایانی گذاشته شود. از این رو خواهان “مذاکره مستقیم و بدون هیچ پیش شرط”ی از سوی طرفین هستیم.»
امضاکنندگان بیانیه هم‌چنین نوشتند: «با توجه به وضعیت ناامن و پر خطر منطقه پیرامون ما و نیز بحران‌های مختلف و متراکمی که در داخل، زندگی روزمره بخش مهمی از مردمان و نیز سامانه اقتصادی و اجتماعی و حیات ایران و ایرانیان را تهدید می‌کند، ما اکنون نیازمند یک عزم جدی و مسئولانه برای تغییر سیاست‌ها هستیم. یکی از مهم‌ترین سیاست‌ها به تنش‌های بین ایران و آمریکا بر می‌گردد.»
شخصیت‌هایی چون احمد منتظری، عیسی سحرخیز، غلامحسین کرباسچی، حسین کروبی، عبدالعلی بازرگان، جمیله کدیور، رضا علیخانی، صدیقه وسمقی و علی کشتگر از جمله افرادی هستند که بیانیه حمایت از مذاکره مستقیم میان ایران و آمریکا را امضا کرده‌اند.
واکنش تند و منفی اصول‌گرایان و اصلاح‌طلبان
این بیانیه بلافاصله با واکنش منفی چهره‌های سیاسی هر دو جناح حکومت و اغلب رسانه‌های زیر کنترل اصول‌گرایان تندرو مواجه شد. روزنامه‌های رسالت، جوان و وطن امروز، یک روز پس از انتشار بیانیه، در تیترهای نخست خود بیانیه را “تسلیم‌طلبی” و “حقارت‌آمیز” نامیدند.
حسین شریعتمداری مدیر مسئول روزنامه کیهان در یادداشتی بیانیه را “نسخه سازش ذلت‌بار مشتی پادوی مفلوک و فراری و یا ورشکسته سیاسی داخلی” نامید.
عزیز جعفری فرمانده سپاه درباره بیانیه پیشنهاد مذاکره با آمریکا گفت: «اگر نگوییم اقدام آنها خیانت است باید گفت زمینه‌سازی برای سازش با دشمنان است.» جعفری اضافه کرد: «امروز هر کسی می‌داند که سازش با آمریکا مرگ انقلاب اسلامی است.»
علی‌اکبر ولایتی، مشاور امور بین‌الملل آیت‌الله خامنه‌ای، بیانیه را “تسلیم‌نامه” نامید.
علاوه بر اصول‌گرایان، بیانیه درخواست مذاکره با آمریکا واکنش اصلاح‌طلبان را نیز در پی داشت. آنها هر چند به امضاکنندگان این بیانیه نسبت “خیانت” ندادند، اما آن را به شدت رد کردند.
محمدرضا تابش، علی مطهری، مسعود پزشکیان، از نمایندگان اصلاح‌طلب مجلس، جواد امام و عبدالله ناصری، از نزدیکان خاتمی و نیز مجید انصاری از “مجمع روحانیون مبارز” در این باره اظهارنظر و تاکید کردند هیچگونه ارتباطی میان “اصلاح‌طلبان” و این بیانیه وجود ندارد.
واکنش سحرخیز به موضع خاتمی
عیسی سحرخیز، روزنامه‌نگار منتقد حکومت که یکی از امضاکنندگان بیانیه درخواست مذاکرات مستقیم بود، معتقد است موضع محمد خاتمی، رئیس جمهوری سابق را “باید در چارچوب دیدگاه‌های خاص، عملکرد گذشته و دغدغه‌های منحصر به فرد رهبر اصلاحات ارزیابی کرد و در ضمن به تمام آنها احترام گذارد!”
آقای سحرخیز در یادداشت کوتاهی در کانال تگرام خود موضع “لیدر اصلاحات” در باره بیانیه یک صد کوشنده سیاسی را ادامه مشی “فرصت‌سوزی” آقای خاتمی در دو دوره ریاست جمهوری ایشان می‌داند. خط مشی خاصی که به گفته سحرخیز «به عقب‌نشینی‌های غیرقابل توجیه در مورد وعده‌های انتخاباتی یا برنامه‌های اجرایی چون “کنار گذارده شدن لایحه‌های دوقلوها” یا عدم دیدار با بیل کلینتون در سازمان ملل متحد منجر شد و فرصت‌های مناسبی را سوزاند و ضرر و زیان فراوانی به مردم ایران وارد آورد.»
در دوره نخست ریاست جمهوری خاتمی که با ریاست جمهوری بیل کلینتون در آمریکا مصادف شد، فرصت مناسبی برای گفت‌وگو با آمریکا و عادی‌سازی مناسبات دو کشور پدید آمد. مادلین آلبرایت، وزیر خارجه کلینتون از ایران به خاطر حوادث ۱۹۵۳ (۱۳۳۲ شمسی) و نقشی که آمریکا در سقوط دولت مصدق داشت عذرخواهی کرد تا راه برای عادی‌سازی مناسبات دو کشور هموار شود.
بیل کلینتون تلاش قابل‌ملاحظه‌ای برای ارتباط و مذاکره میان دو کشور انجام داد. از جمله زمانی که خاتمی برای اولین بار به مجمع عمومی سازمان ملل رفته بود، کلینتون سعی کرده بود که در راهرو سالن اجتماعات سازمان ملل با خاتمی روبرو شود و از این طرق امکان تماس و دیدار فراهم شود، اما خاتمی برای روبرو نشدن با رئیس جمهوری آمریکا خود را در دستشویی راهرو پنهان کرد.
عیسی سحرخیز در یادداشت خود به رفتار خاتمی در انتخابات دوره نهم مجلس نیز اشاره کرده و نوشته است: «علیرغم نظر قریب به اتفاق اصلاح‌طلبان و تحول‌خواهان برای “عدم شرکت، تحریم و رای ندادن”، ایشان به دماوند سفر کرد و رای خود را به صندوق انداخت و موجب فشار تبلیغاتی شدیدی علیه افراد در بند و در حصر شد.»
dw
