اتحادیه اروپا و کشورهای غربی باقی‌مانده در توافقنامه اتمی ایران موسوم به برجام در بیانیه‌ای ضرب‌الاجل ایران برای عمل کامل این کشورها به تعهدات خود را رد کرده‌اند.
در واکنش به بیانیه روز گذشته جمهوری اسلامی در مورد “متوقف کردن برخی اقدامات در برجام”، امروز، پنجشنبه ۱۹ اردیبهشت (۹ مه)، فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، همراه با وزیران خارجه آلمان، بریتانیا و فرانسه، سه کشور غربی باقی‌مانده در برجام، بیانیه مشترکی صادر کردند.
این بیانیه گفته است “ما با نگرانی فراوان بیانیه ایران در مورد تعهداتش در چارچوب برجام را ملاحظه کردیم.” این بیانیه با تاکید بر ادامه “تعهد به حفظ و اجرای کامل برجام، که دستاوردی کلیدی در ساختار جلوگیری از گسترش تسلیحات اتمی در جهان است” افزوده است: “ما قویا به ایران توصیه می‌کنیم که از دست زدن به هر گونه اقدامی که باعث تشدید مشکلات شود خودداری ورزد.”
بیانیه مشترک اتحادیه اروپا و کشورهای غربی عضو برجام با اشاره به خواسته ایران در مورد لزوم اقدام عاجل کشورهای غربی در مقابله با آثار تحریم آمریکا، گفته است “ما هرگونه ضرب‌الاجلی را رد کرده و پایبندی ایران [به پیمان منع گسترش تسیحات اتمی] را براساس عمل آن کشور به تعهداتش را در چارچوب برجام و پیمان منع گسترش تسلیحات اتمی ارزیابی خواهیم کرد.”
چهار مقام غربی از “نقش کلیدی” آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نظارت و راستی‌آزمایی عمل ایران به برجام یاد کرده و گفته‌اند که “ما انتظار داریم که ایران همچنان از چارچوب‌ها و سازوکارهای عنوان شده در برجام از جمله مراجعه به کمیسیون مشترک پیش‌بینی شده در آن پیروی کند.” طبق بند ۳۶ توافق هسته‌ای، ایران و هریک از کشورهای عضو برجام باید شکایت و خواسته‌های خود را از طریق ارجاع به کمیسیون مشترک حل و فصل کند.
بیانیه کشورهای اروپایی در عین حال گفته است که “ما تعهدات محکم خود در قالب این توافق از جمله رفع تحریم‌ها در راستای تامین منافع مردم ایران را به خاطر داریم” و افزوده است که “در این زمینه ما وضع مجدد تحریم‌ها توسط ایالات متحده در پی خروج آن کشور از برجام را با تاسف تلقی می‌کنیم.”
این چهار مقام غربی در این بیانیه مشترک از “عزم خود در ادامه تلاش برای امکانپذیر شدن ادامه تجارت مشروع با ایران از جمله از طریق به کار انداختن اینستکس” یاد کرده و افزوده‌اند: “ما از کشورهای غیر عضو برجام می‌خواهیم از ایجاد مانع در برابر اقدامات کشورهای باقی‌مانده در برجام در عمل به تمام تعهدات خود خودداری ورزند.” این بیانیه از “کشورهای غیر عضو” نامی نبرده اما ایالات متحده به شرکت‌ها و نهادهایی که تحریم‌های آن کشور علیه ایران را نادیده بگیرند هشدار داده و گفته است که آنها باید بین روابط تجاری با ایران یا آمریکا یکی را انتخاب کنند.
بیانیه روز گذشته جمهوری اسلامی، ضمن محکوم کردن ایالات متحده به خاطر خروج از برجام، از کشورهای اروپایی باقی‌مانده در این توافق نیز به خاطر آنچه که کندی و کم کاری در تامین خواسته‌های ایران خوانده مورد انتقاد قرار داد. جمهوری اسلامی در این بیانه هشدار داده است که “به کشورهای باقی‌مانده در برجام شصت روز فرصت داده می‌شود تا تعهدات خود به ویژه در حوزه‌های بانکی و نفتی را تامین کنند؛ چنانچه در این مهلت کشورهای مزبور قادر نباشند مطالبات ایران را تامین کنند، در مرحله بعدی جمهوری اسلامی ایران رعایت محدودیت‌های مربوط به سطح غنی سازی اورانیوم و اقدامات مربوط به مدرن‌سازی رآکتور آب سنگین اراک را نیز متوقف خواهد کرد.”
شامگاه گذشته نیز عباس عراقچی، معاون وزارت خارجه ایران، انتظارات جمهوری اسلامی از کشورهای باقی مانده در برجام را تشریح کرد. آقای عراقچی در گفتگو با تلویزیون جمهوری اسلامی، گفت که این انتظارات “روشن است” و افزود: “کشورهای اروپایی باید در این فرصت راه حل‌های عملیاتی را در یازده حوزه به ویژه حوزه‌های نفتی و بانکی ایجاد کنند.”
آقای عراقچی گفته است که “پیش از خروج آمریکا از برجام، فروش نفت ما ۲.۸ میلیون بشکه در روز بود که باید به همان حالت بازگردد، ادامه فروش نفت ایران در همان سطح تضمین شود و درآمدهای نفتی در دسترس ایران باشد.” وی همچنین خواستار آن شد که “در حوزه مالی و بانکی باید سازوکارهای عملی برای دریافت و پرداخت‌ها ایجاد شود.”
این مقام جمهوری اسلامی با متهم کردن نهادهای مالی و تجاری اروپایی به تبعیت از آمریکا به جای دولت‌های خود، گفت که “ما خواهان اجرای برجام هستیم و نه یک کلمه کم و نه یک کلمه بیش” اما در مورد انتظارات جمهوری اسلامی از دو عضو دیگر باقی‌مانده در برجام، یعنی چین و روسیه، اظهار نظر صریحی نکرد.
مهمترین بخش تحریم‌های ایالات متحده علیه جمهوری اسلامی شامل جلوگیری از ادامه صادرات نفت خام و ایجاد موانعی در مراودات مالی و بانکی با دیگر کشورهای جهان است. اجرایی شدن تحریم نفتی ایران همراه به اعطای معافیت به هشت کشور واردکننده در ماه نوامبر سال گذشته صادرات نفت ایران را به حدود یک میلیون و یکصد تا یک میلیون و دویست بشکه در روز کاهش داد و انتظار می‌رود لغو این معافیت‌ها از اوایل این ماه به کاهش چشمگیر این میزان منجر شود. تحریم بانکی ایالات متحده نقل انتقالات بانکی ایران با خارج از جمله در مورد دریافت عواید نفتی را با دشواری مواجه ساخته است.
ایالات متحده برای لغو تحریم‌ها خواستار مذاکره مجدد و توافق جدید هسته‌ای دیگری با ایران و همچنین تغییر رفتار حکومت جمهوری اسلامی در زمینه برخی مسایل داخلی و بین‌المللی است.
bbc
