آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد از رئیس جمهوری آمریکا درخواست کرده است از برجام خارج نشود.
آقای گوترش در مصاحبه با بی‌بی‌سی توافق هسته‌ای قدرت‌های جهانی با ایران را “یک دستاورد دیپلماتیک مهم” توصیف کرده و گفته است که “ما نباید این توافق را لغو کنیم مگر اینکه پیش از آن جایگزین خوبی برای آن در اختیار داشته باشیم.”
این نخستین باری نیست که دبیرکل سازمان ملل از برجام حمایت می‌کند. در ماه ژانویه، سخنگوی دبیرکل به نقل از او گفت که “برجام بهترین راه برای تضمین صلح آمیز بودن برنامه‌های اتمی ایران و برخورداری مردم ایران از منافع اقتصادی ناشی از لغو تحریم‌هاست.”
اظهارات دبیرکل سازمان ملل در حالی منتشر می‌شود که انتظار می رود دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، در کمتر از ده روز دیگر تصمیم بگیرد که آیا توافق ایالات متحده با لغو تحریم‌های هسته‌ای علیه جمهوری اسلامی را تمدید می‌کند یا نه. در زمان دستیابی به برجام در سال ۲۰۱۵، کنگره آمریکا رئیس جمهوری را ملزم کرد که در فواصل ۹۰ روزه گزارشی از نحوه اجرای این توافق توسط جمهوری اسلامی ایران به کنگره ارائه دهد و بر این اساس، در مورد تمدید یا لغو توافق تصمیم بگیرد.
آقای ترامپ در مقام ریاست جمهوری آمریکا این توافق را تا کنون تمدید کرده اما هشدار داده است که اگر متن آن به نحوی اصلاح نشود که نگرانی‌های ایالات متحده را مرتفع کند، این بار قادر به تمدید آن نخواهد بود.
دونالد ترامپ در جریان مبارزات انتخاباتی برجام را بدترین توافق در تاریخ ایالات متحده توصیف کرد و وعده داد که در صورت انتخاب به ریاست جمهوری، آن را اصلاح یا لغو کند. آقای ترامپ گفته است که با لغو تحریم‌های خارجی علیه جمهوری اسلامی، میلیاردها دلار پول‌های مسدود شده ایران و عواید بعدی حاصل از فروش نفت برای بهبود شرایط اقتصادی و رفع مشکلات مردم ایران به کار نرفته است.
او رهبران ایران را دیکتاتور خوانده و آنان را متهم کرده است که عواید اقتصادی این کشور را برای برنامه‌هایی مانند تامین نیازهای مالی حکومت بشار اسد در سوریه، حمایت از “گروه‌های تروریستی” ، دخالت در امور داخلی کشورهای منطقه، تامین بودجه برنامه‌های مورد نظر نظامیان مانند ساخت موشک و نقض حقوق بشر و سرکوب مردم ایران به کار برده‌اند. او همچنین گفته است که برجام به نحوی تهیه شده که در پایان مهلت منظور شده در آن، هیچ تضمیمی وجود ندارد که ایران به تولید تسلیحات اتمی مبادرت نکند.
رئیس جمهوری آمریکا خواسته است که برجام به نحوی اصلاح شود که بتواند این نگرانی‌های ایالات متحده را برطرف کند. او اخیرا، ضمن انتقاد مجدد از برجام و متهم کردن جمهوری به پنهانکاری، گفت که مخالفت با برجام به معنی مخالفت با مذاکره با ایران نیست. آقای ترامپ در جریان مبارزات انتخاباتی هم با تاکید بر توانایی خود در مذاکره، گفته بود که مذاکره‌کنندگان آمریکایی می‌توانستند به جای برجام، به توافق بهتری دست یابند.
همچنین، این هفته بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، از دستیابی تشکیلات اطلاعاتی آن کشور به هزاران سند محرمانه مرتبط با فعالیت‌های اتمی ایران خبر داد و گفت که این مدارک نشان می‌دهد که مقامات جمهوری اسلامی بر خلاف تاکیدی که همواره بر غیرنظامی بوده برنامه هسته‌ای و مغایرت تولید تسلیحات با اعتقادات دینی خود داشته‌اند، مخفیانه در صدد تولید این تسلیحات بودند. مشخص نیست که اسناد مورد اشاره نخست وزیر اسرائیل مربوط به چه زمانی است اما آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ضمن درخواست تلویحی برای ارسال هرنوع مدرک مربوط به فعالیت‌های اتمی به این نهاد، گفته است که نشانه‌ای از فعالیت هسته‌ای نظامی ایران از سال ۲۰۰۹ به بعد نیافته است. ایران همواره بر غیرنظامی بودن برنامه تسلیحاتی خود تاکید داشته است.
پس از اعلام توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵، در حالیکه مقامات دولتی این توافق را دستاوردی بزرگ می‌دانستند، برخی مقامات و نهادهای حکومتی دیگر آن را مورد انتقاد قرار داده و عامل از دست رفتن “دستاوردهای هسته‌ای” جمهوری اسلامی توصیف می‌کردند.
با اینهمه، پس از اینکه دولت جدید آمریکا موضع سختگیرانه‌ای را در برابر این توافق اتخاذ کرد، اکثر ایران پایبندی خود را به آن ابراز داشته و دولت آمریکا را به تلاش برای نقض تعهدات بین‌المللی آن کشور متهم کرده‌اند.
طی هفته‌های، مقامات جمهوری اسلامی نظرات متفاوتی را در مورد خروج احتمالی آمریکا از برجام ابراز داشته‌اند. برخی از ادامه تعهد به برجام با طرفیت سایر امضاکنندگان این سند سخن گفته و برخی دیگر خروج از این توافق و حتی تعهدات مرتبط با پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای را عنوان کرده‌اند.
روز گذشته سخنگوی دولت با اظهار اینکه خروج آمریکا از برجام محتمل است، گفت که دولت برای اداره امور در شرایط جدید برنامه‌هایی دارد اما در این مورد توضیح بیشتری نداد.
bbc
