یکسال از اجرای برنامه توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های بزرگ جهانی موسوم به برجام می‌گذرد؛ توافقی که بخصوص در حوزه اقتصاد دست ایران را تا حد زیادی بسته بود.
توافق هسته‌ای میان ایران و اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل و آلمان نزدیک به ۲۰ ماه طول کشید و در دو مرحله انجام شد. مرحله اول مربوط به یک توافق موقت بود که در ژنو سوئیس به دست آمد و مرحله نهایی٬ اجرای توافق جامع هسته‌ای (برجام) است که یکساله شده است.
وزارت امور خارجه ایران، در سالگرد این توافق گزارش سه‌ماهه خود درباره توافق جامع هسته‌ای ایران را به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ارائه کرده است که در این گزارش ضمن برشمردن دستاوردهای ایران پس از رفع تحریم‌های بین‌المللی به “موانع و چالش‌های” موجود هم پرداخته است.
بعضی از مهمترین دستاوردهای اقتصادی توافق بزرگ هسته‌ای ایران بعد از یکسال در زیر آورده شده است.
بنابر اعلام بانک مرکزی ایران، پس از جرای توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی بیش از ۹ میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار از پول‌های مسدود شده ایران در زمان تحریم‌ها آزاد شد. این پول مرتبط با بدهی‌های نفتی دیگر کشورها به ایران در بانکهای امارات، بریتانیا، هند، یونان، نروژ و ایتالیا بوده است.
روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال هم دو هفته پیش در گزارشی به نقل از مقام‌های کنونی و پیشین دولت آمریکا گفته بود در سه سال اول پس از توافق اولیه هسته‌ای ایران در سال ۲۰۱۳ با قدرت‌های بزرگ جهانی بیش از ۱۰ میلیارد دلار از دارایی‌های ایران از نقاط مختلف جهان به صورت “نقد و شمش طلا” به ایران برگشته است.
بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، با تایید این گزارش گفت که رقم دقیق این دریافت‌ها را اعلام نمی‌کند “ولی رقمی که داده شده بود، با خست داده شده و بیش از آن چیزی است که اعلام شده است.”
اتصال بانکهای ایران به سیستم سوئیفت
پس از رفع تحریم‌های بین‌المللی، شبکه بانکی ایران توانست بعد از ۴ سال به سیستم پیام رسانی مالی موسوم به سوئیفت متصل شود. بانک صادرات که اخیرا از لیست تحریم‌ها خارج شده هنوز به این سیستم متصل نیست.
سوئیفت (انجمن جهانی ارتباطات راه دور میان بانکی) شبکه‌ای است که موسسات مالی از طریق آن می توانند اطلاعات مربوط به مبادلات مالی را به شکلی ایمن، استاندارد و قابل اعتماد، ارسال و دریافت کنند. ایران در سال ۲۰۱۲ از استفاده از سوئیفت محروم شده بود.
افزایش صادرات نفت ایران
تحریم‌های نفتی آمریکا و اروپا در سال ۲۰۱۲ میزان صادرات نفت ایران را به حدود یک میلیون بشکه در روز کاهش داده بود اما بعد از اجرای توافق هسته‌ای (برجام) صادرات نفت ایران به بیش از دو برابر زمان تحریم‌ها رسید.
براساس آخرین آمارهای ارائه شده توسط وزارت نفت ایران، صادرات نفت این کشور پس از رفع تحریم‌ها به ۲ میلیون و ۴۴۰ هزار بشکه در روز رسیده است.
به گفته اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهوری ایران، در کمتر از یک سال گذشته میزان صادرات نفت و میعانات گازی به بالاترین سطح در تاریخ پس از انقلاب رسیده است. بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران هم درآمد حاصل از فروش نفت و میعانات گازی تا پایان سال ۱۳۹۵ را ۴۱ میلیارد دلار برآورد کرده است.
یکی از کشورهایی که واردات نفت از ایران را افزایش داده هند است. موسسه تحقیقات نفتی تامسون رویترز گفته است پالایشگاه‌های هندی پس از لغو تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران خرید نفت از این کشور را از سرگرفته‌اند و واردات سالانه نفت هند از ایران در سال ۲۰۱۶ میلادی به رکورد جدیدی در پانزده سال گذشته دست یافته است.
وزارت نفت ایران می‌گوید عواید حاصل از فروش نفت بدون “مشکل عمده‌ای” از طریق شبکه بانکی بین‌المللی دریافت می‌شود.
حمل و نقل هوایی
در یکسال اخیر، بعد از حدود ۴ دهه امکان خرید هواپیمای مسافربری از شرکت‌های سازنده ممکن شد. اولین هواپیمای ایرباس خریداری شده، هفته گذشته برای اولین بار در فرودگاه مهرآباد به زمین نشست.
شرکت هواپیماسازی ایرباس ماه گذشته قرارداد فروش ۱۰۰ فروند هواپیمای مسافربری به ایران را نهایی کرد و بوئینگ هم با امضای قراردادی رسمی ۸۰ هواپیما به ایران خواهد داد.
حمل و نقل ریلیو دریایی
شرکت آلمانی زیمنس تفاهم‌نامه‌ای با شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی امضا کرده و متعهد شده است که در توسعه راه آهن ایران مشارکت کند. پروژه‌هایی که زیمنس در ایران انجام می‌دهد شامل کشیدن خط آهن برقی بین تهران و مشهد و راه‌اندازی قطار پرسرعت بین تهران و اصفهان است.
در حمل و نقل دریایی، شرکت صنایع سنگین هیوندای کره جنوبی گفته است که سفارشی به ارزش ۷۰۰ میلیون دلار برای ساخت ۱۰ کشتی برای خطوط کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران دریافت کرده است. این اولین سفارش ساخت کشتی ایران از زمان برچیده شدن تحریم‌های بین‌المللی است. قرارگاه سازندگی سپاه از امضای این قرارداد ابراز نارضایتی کرده است.
شرکت کشتیرانی مرسک، بزرگ‌ترین شرکت حمل و نقل دریایی جهان هم تایید کرده است که بعد از سال‌ها فعالیت‌های تجاری خود را با ایران از سر می‌گیرد. این شرکت گفته است که از این به بعد مشتریان مرسک که به مقصد یا از مبدا ایران رفت و آمد می‌کنند، می‌توانند به طور کامل از شبکه جهانی و ناوگان و تجهیزات حمل و نقل این شرکت استفاده کنند. مرسک حدود چهار سال پیش و در پی تشدید تحریم‌های اتحادیه اروپا و آمریکا علیه برنامه هسته‌ای ایران فعالیت‌های خود را در این کشور متوقف کرد.
خودروسازی
شرکت خودروسازی رنوی فرانسه حدود سه ماه پیش، قراردادی را به منظور احیای حضور پررنگ خود در ایران امضا کرد. براساس این قرارداد، ظرفیت تولید این خودروساز سالانه ۱۵۰ هزار خودرو در ایران افزایش خواهد یافت. ظرفیت کنونی تولید خودروی رنو در ایران ۲۰۰ هزار خودرو در سال است.
شرکت فرانسوی پژو-سیتروئن که پیش از تحریم‌ها از فعال‌ترین شرکت‌های خودروسازی در ایران بود، گفته است که با قرارداد پنج ساله‌ای به ارزش ۴۰۰ میلیون یورو برای تولید، تحقیقات و توسعه به ایران باز می‌گردد و انتظار دارد در سرمایه‌گذاری مشترک با شرکت ایران خودرو، سالانه حدود دویست هزار دستگاه خودرو در ایران تولید کند.
افزایش صادرات فرش ایران
وزارت خارجه ایران در گزارش سه ماهه خود درباره “برجام” از افزایش صادرات فرش ایران خبر داده است. بر این اساس ایران در ۸ ماهه اول سال جاری(۱۳۹۵) حدود ۲۰۵ میلیون دلار فرش به کشورهای دیگر صادر کرده است.
براین اساس، پس از لغو تحریم‌ها ایران توانست حدود ۵۱ میلیون دلار فرش به آمریکا صادر کند. این در حالی بود از سال ۲۰۱۰ میلادی تا اوایل سال ۲۰۱۶ صادرات فرش ایران به ایالات متحده آمریکا متوقف شده بود.
واردات دارو
با وضع تحریم‌های گسترده اتحادیه اروپا و آمریکا علیه ایران بازار دارو در این کشور به شدت ملتهب شد. در آن زمان، با وجود صدور مجوزهای عمومی از سوی خزانه‌داری آمریکا برای صادرات دارو به ایران، بانکهای خارجی از انجام مبادلات مالی با ایران سرباز می‌زدند. مشکلات کمبود دارو در ایران باعث شده بود شمار زیادی از ایرانیان خارج از کشور به منبع تامین داروهای تخصصی مورد نیاز بستگان داخل ایران تبدیل شوند.
بگفته وزارت بهداشت ایران، پس از اجرای برجام امکان خرید و تامین داروهای خارجی و تجهیزات پزشکی با قیمت حتی نصف دوران تحریم میسر شد. بر اساس آمارهای رسمی در ایران، در حال حاضر کمبود دارویی از ۳۰۰ قلم در دوران تحریم به ۳۰ قلم کاهش یافته است.
bbc
